Sunday, August 26, 2007

Friday, August 10, 2007

Αντίο NIAC...

H ΝΙΑC, ή αλλιώς το ινστιτούτο της ΝΑSA για μελέτες επόμενης γενιάς (NASA Institute for Advanced Concepts) πρόκειται να τερματίσει τη λειτουργία του στις 31/8/2007.

Περι τίνος όμως πρόκειται ή NIAC;

Όπως μαρτυράει και το όνομα της ένωσης, πρόκειται για ένα οργανισμό ο οποίος διαχειρίζεται προγράμματα και μελέτες που αφορούν "εξωτικά" σχέδια διαστημικής και αεροναυπιγικής. Είναι ένας οργανισμος ο οποιος με τις δραστηριότητές του προσπαθεί να δώσει νεες κατευθύνσεις στη NASA. Κατευθύνσεις για το μακρινό μέλλον της διαστημικής υπηρεσίας, μέχρι και 40 χρόνια από σήμερα.

Η NIAC καλούσε ανα τακτά χρονικά επιχειρήσεις, πανεπιστήμια, ερευντικά κέντρα, ακόμα και προπτυχιακούς φοιτητές να καταθέτουν τις "εξωτικές" τους προτάσεις. Οι καλύτερες προτάσεις λάμβαναν χρηματοδότηση για πιο αναλυτικές μελέτες.



Άραγε τι μελέτες πραγματοποιήθηκαν στη NIAC τα λίγα χρόνια λειτυργίας της; Ρίξτε μια ματιά εδώ: Funded studies

Ενδεικτικοί τίτλοι ακολουθούν:

1) A Deep Field Infrared Observatory Near the Lunar Pole / Υπερυθρό τηλεσκόπιο βαθέως πεδίου (σ.σ. μακρινών γαλαξιών/ αποστάσεων) στους σεληνιακούς πόλους

2) PRACTICALITY OF A SOLAR SHIELD IN SPACE TO COUNTER GLOBAL WARMING / Εφικτότητα χρήσης ηλιακής θωράκισης για την αντιμετώπιση του φαινομένου του θερμοκηπίου

3) Redesigning Living Organisms to Survive on Mars/ Ανακατασκευή έμβιων οργανισμών για την επιβίωσή τους στον Άρη

4) Planetary Exploration Using Biomimetics / Πλανητική εξερεύνηση με τη χρηση βιομιμητικών μηχανών (σ.σ. ρομπότ με ευλιγισία και δυναμική εντόμων)

5) Τhe space elevator/ Διαστημικός ανελκυστήρας

6) Controlling the global weather / Ελεγχος καιρού σε πλανητική κλίμακα

7) Antimatter Driven Sail for Deep Space Missions / Ιστίο με προώθηση μέσω αντιύλης για διαστημικές αποστολές μεγάλων αποστάσεων

8) A Realistic Interstellar Explorer / Ένας ρεαλιστικός διαστρικός εξερευνητής.

9) Cyclical Visits to Mars via Astronaut Hotels / Επαναλαμβανόμενες επισκέψεις στον Άρη μέσω ξενοδοχείων αστροναυτών

10) Plasma Magnetic Shield for Crew Protection / Ασπίδα πλάσματος και μαγνητικού πεδίου για την προστασία του πληρώματος

11) Mini-Magnetospheric Plasma Propulsion / Προώθηση διαστημοπλοίων με τη χρήση μίνι-μαγνητοσφαιρών...

Αυτά για δείγμα. Εντυπωσιακό, και τρομακτικό σε μερικές περιπτώσεις. Τι λέτε;

Δυστυχώς, η NIAC τερματίζει τη λειτουργία της σε λίγες μέρες. Ο λόγος είναι η αναδιάρθρωση της NASA και η μεταφορά κονδυλίων σε άλλα προγράμματα. Πλέον, οι εξωτικές μελέτες στη NASA θα πραγματοποιούνται κυρίως από μια παρομοια υπηρεσία, τη RASC-AL (Revolutionary Aerospace Systems Concepts Academic Linkage), η οποία απευθύνεται όμως σε πιο περιορισμένο εύρος ερευνηικών κέντρων. Παρόμοιο τμήμα έχει και η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ΕSA Advanced Concepts Team - ESA-ACT).




Άραγε πόσα από όλα αυτά τα εξώτικά προγράμματα θα γίνουν πραγματικότητα; Η απαντηση ειναι απλή: πολύ λίγα, αν μιλάμε για τις επόμενες δεκαετιες, αρκετά περισσότερα αν μιλάμε με ορίζοντα μερικούς αιώνες από τώρα. Κανεις δε μπορει να προβλέψει το μέλλον με ακρίβεια, όμως αυτό που είναι σίγουρο ειναι πως τα προγραμματα υψηλης τεχνολογιας κοστιζουν πολύ και η πραγματοποίσή τους διαρκεί δεκαετίες.

Έτσι, πολλές από αυτές τις μελέτες απλά θα μείνουν στα χαρτιά, για πολλά χρονια ακομα. Όμως πολλά μεγαλα κατορθώματα ξεκινάνε ακριβώς έτσι. Και είνα σίγουρο πως όταν ο άνθρωπος αποφασίσει να κανει το επόμενο τεχνολογικό ή επιστημονικό άλμα, οι εργασίες που έγιναν στη NIAC, στο RASC και στην ACT θα αποτελούν σημείο αναφοράς...

Sunday, August 5, 2007

Ταξιδεύοντας προς τον Άρη...

Χθες ολοκληρώθηκε με επιτυχία η εκτόξευση της αποστολής Phoenix, η οποια σαν στόχο έχει την προσεδάφιση στις πολικές περιοχές του Άρη, τη συλλογη δειγμάτων από το έδαφος και το υπέδαφος και την αναζήτηση αποδείξεων σχετικά με την ύπαρξη ζωής, ή έστω συνθηκών που να ευνοούσαν την ανάπτυξή της κατά το παρελθόν. Επιπλέον το Phoenix μεταφέρει όργανα για γεωλογικες, γεωχημικές και μετεωρολογικές μελέτες. Η κεντρική ιστοσελίδα της αποστολής είναι η http://phoenix.lpl.arizona.edu/ ενώ στη σελίδα μπορείτε να βρειτε πληροφορίες για τα πειράματα της αποστολής.

Για να έχουν αξία όλα αυτά τα πειράματα, η αποστολή πρεπει να περάσει από μια πολύ δύσκολη δοκιμασία: την εκτόξευση, το ταξίδι προς τον Άρη και την ασφαλή προσεδάφιση σε αυτον. Θέλετε να ρίξετε μια ματιά πως μοιάζει αυτό το ταξίδι; Απλά δείτε τις παρακάτω αναπαραστάσεις... Κατα τη γνώμη μου οι πιο εντυπωσιακές και ακριβεις (από άποψης ρεαλισμου) αναπαραστάσεις που έχουν γίνει ποτέ για κάποια διαστημική αποστολή... Το πρώτο βίντεο δείχνει την αναπαράσταση της αποστολής των Mars Exploration Rovers, που ήδη εδώ και τρια χρονια συλλέγουν δεδομένα από την επιφάνεια. Το δεύτερο βίντεο αφορά την αποσολή Phoenix. To τριτο βιντεο δείχνει την αναπαράσταση της προσεδάφισης του Phoenix Άρη.







Όλα τα δύο βίντεο κατασκευάστηκαν από την εταιρεία MAAS Digital

Σύμφωνα με τα λεγόμενα του σχεδιαστή τους, Dan Maas:

"The Mars Exploration Rover animation you see today represents roughly five years of part-time work. It began as an illustration of NASA's planned 2001 Mars Lander mission, which was cancelled following the loss of the Mars Polar Lander. I re-animated the video to reflect NASA's final plan for the Mars Exploration Rovers, under the guidance of Principal Investigator Prof. Steve Squyres at Cornell University.

Everything in the video is as accurate as possible to the real mission. I created an excruciatingly-detailed digital model of the Mars rovers based on blueprints from NASA/JPL. The model includes virtually everything on the real rovers down to every last nut, bolt, and wire. I created similar models of the Boeing Delta II rocket that sends the rovers to Mars.
"

Πραγματικά η δουλειά είναι εντυπωσιακή. Η ίδια εταιρεία, σε συνεργασία με τη NASA δημιούργησε και το ντοκυμαντέρ "MARS: Dead or Alive?", το οποίο μπορειτε να το παρακολουθήσετε δωρεάν στη διεύθυνση http://www.pbs.org/wgbh/nova/mars/program.html

Όπως θα δείτε στα παραπάνω βίντεο, το Phoenix προκειται να προσεδαφιστει στον Άρη χωρίς τη χρήση αερόσακων, όπως το Mars Pathfinder ή τα Mars Εxploration Rovers, αλλά με τη χρήση πυραύλων επιβράδυνσης και σταθεροποίησης. Αυτή η μέθοδος προσεδάφισης είναι σαφώς πιο επικίνδυνη, απ' οτι η χρήση αερόσακων.

Το Mars Polar Lander το 1998 φαίνεται πως καταστράφηκε κατά τη διάρκεια προσεδάφισης, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του Phoenix. Η αποτυχία αποδίδεται εν μέρη στις τεχνικές δυσκολίες του εγχειρήματος αλλά και σε πιθανές ατέλειες στο λογισμικό του σκάφους (http://en.wikipedia.org/wiki/Mars_Polar_Lander#Loss_of_lander). Παρόμοιες δυσκολίες θα έχει να αντιμετωπίσει και το Phoenix (άνεμοι, βραχώδες έδαφος κλπ.), γι' αυτό άλλωστε και η εκτοξευσή του (που ήταν προγραμματισμένη για το 2001) καθυστέρησε έξι ολοκληρά χρονια. Οι μηχανικοί της αποστολής έχουν λάβει τα καταλληλα μέτρα, όσο αυτό είναι δυνατον, για την ασφαλή μετάβαση του Phoenix απο τη Γη στην επιφάνεια του Άρη.

Εμεις ας ευχηθούμε καλή επιτυχία στο Phoenix και αν οι τεχνικές δυσκολίες της προσεδάφισης μας ανησυχούν, ας έχουμε υπόψην πως στο παρελθόν έχουν ή ίδια τεχνική έχει χρησιμοποιηθεί αρκετές φορές επιτυχώς για την προσεδάφιση των διαστημοπολοίων Viking (ΗΠΑ) και των Mars (ΕΣΣΔ) στην επιφάνεια του Άρη, των Surveyor (ΗΠΑ) και Luna, Lunokhod (ΕΣΣΔ) στη Σελήνη, και των Venera (ΕΣΣΔ) στην Αφροδιτη... Απλά οι αποτυχίες είναι μερικές φορές μέσα στο παιχνίδι. Η εξεερευνηση του διαστήματος, άλλωστε, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αυτός είναι βέβαια και ένας παράγοντας που την κάνει συναρπαστική...

Thursday, August 2, 2007

Κρόνος, Τιτάνας και Διώνη...

Cassini, ISS Camera, Ιούλιος 2007

Υψηλής ευκρίνειας φωτογραφίες των αποστολών Απολλών...

Η αναζήτησή μου στα διάφορα ενημερωτικά sites περί διαστημικής με έφερε μπροστά σε αυτή την ανακοίνωση:

Digitized Apollo Flight Films Available Online: http://www.spaceref.com/news/viewpr.html?pid=23141

Με λίγα λόγια, η ανακοίνωση αναφέρεται στο ξεκίνημα μιας προσπάθειας να ψηφιοποιηθούν, με τη μέγιστη δυνατή ευκρίνεια, οι φωτογραφίες από τις αποστολές Απόλλων. Ήδη τα πρώτα δείγματα της δουλειάς μπορείτε να τα αναζητήσετε εδώ. Η κεντρική ιστοσελίδα του προγράμματος, στο όποιο συμμετέχει η ΝΑSA σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο της Αριζόνα και το Lunar & Planetary Institute, βρίσκεται στη διεύθυνση: http://apollo.sese.asu.edu/.








Αν και δε μπορώ να το επιβεβαιώσω με αυτά που είδα, λέγεται πως οι σκαναρισμένες φωτογραφιες θα έχουν τόσο μεγάλη ευκρίνεια, ώστε να διακρίνεται ο κοκος του φωτογραφικού φιλμ.

Το αποτέλεσμα της δουλειάς, η όποια αναμένεται να διαρκέσει περίπου 3 χρόνια, θα ειναι η ελεύθερη διάθεση περίπου 36000 φωτογραφιών με διαδικτυακά μέσα, και λογικά θα είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα τόσο για το κοινό όσο και για την επιστημονική κοινότητα.

Thursday, July 19, 2007

Ο εξηκοστός δορυφόρος του Κρόνου...



Ο S/2007 S4 είναι ο εξηκοστός δορυφόρος του Κρόνου. Η ανακάλυψη έγινε από την ομάδα της κάμερας του Cassini. O νέος δορυφόρος έχει διάμετρο μόλις 2 χιλιόμετρα, και κινείται σε κυκλική τροχιά γύρω από τον Κρόνο, ανάμεσα στην τροχιά άλλων δύο μικρών δορυφόρων, της Μεθώνης και της Παλλήνης. Λόγω του μικρού του μεγέθους, το ανακλώμενο φως του ήταν δυνατόν να εντοπιστεί μόνο με υπερέκθεση της κάμερας ISS (Imaging Sciecne Subsystem) του Cassini. Γι' αυτό το λόγο, o δορυφόρος Μιμας μοιάζει εξαιρετικά φωτεινός, σαν υπέρλαμπρο άστρο.

Περισσότερες πληροφορίες για το νέο δορυφόρο μπορείτε να βρείτε εδώ.

Αλήθεια, ξέρατε πως οι φωτογραφίες από την ISS κάμερα δημοσιεύονται αυτόματα στην κεντρική σελίδα για την αποστολή Cassini/Huygens, αμέσως μόλις λαμβάνονται από το Cassini; Με λίγο ταλέντο και εξάσκηση στην επεξεργασία φωτογραφίας ίσως κάνετε και εσείς μια τέτοια ανακάλυψη... Μερικοί λάτρεις της διαστημικής και της πλανητικής φυσικής στο http://www.unmannedspaceflight.com ίσως σας δώσουν πολύτιμες συμβουλές για το πως μπορείτε να επεξεργαστείτε αυτές τις εικόνες. Και όπως θα διαπιστώσετε, κάποιοι από αυτούς είναι ιδιαίτερα ταλαντούχοι Κρόνος: μωσαϊκό φωτογραφιών από μέλος του www.unmannedspaceflight.com)

Βάζοντας το χάος σε τάξη...

Άραγε πόσες εργασίες δημοσιεύονται μέσα σε ένα μήνα; Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρω τον αριθμό. Για ένα όμως μπορώ να είμαι σίγουρος: πως ο αριθμός είναι μεγάλος. Ας ρίξουμε μια ματιά σε ένα από τους μεγαλύτερους εκδοτικούς οίκους επιστημονικών περιοδικών και συγγραμμάτων, την Αμερικανική Ένωση Γεωφυσικής (American Geophysical Union - AGU).

Με μια επίσκεψη στο www.agu.org μπορούμε να πληροφορηθούμε για τις εκδόσεις της ένωσης, απλά επιλέγοντας το PUBLICATIONS στα αριστερά της σελίδας. Αφήνοντας στην άκρη τις εκδόσεις βιβλίων, βλέπουμε πως η ένωση διαχειρίζεται 13 επιστημονικά περιοδικά, ένα εκ των οποίων (Journal of Geophysical Research) έχει 7 υποκατηγορίες - κάθε μια για διαφορετικό κλάδο της γεωφυσικής. Ενδεικτικά, επιλέγουμε το Geophysical Research Letters (GRL).

To GRL είναι ένα περιοδικό που δημοσιεύει σύντομες ερευνητικές εργασίες (letters / 4-5 σελίδες) το περιεχόμενο των οποίων καλύπτει θέματα γεωφυσικής. Η δημοσίευση στο GRL απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη δύο κριτών (referees) και του συντάκτη (editor), αν και συνήθως η απόφαση το συντάκτη εξαρτάται από τα σχόλια που θα κάνουν οι δύο κριτές.

Στη διεύθυνση http://www.agu.org/pubs/current/gl/ μπορούμε να δούμε τις εργασίες που έχουν δημοσιευτεί από 1/7/2007 μέχρι και σήμερα, 19/7/2007. Πριν καλά καλά τελειώσει ο μήνας, το GRL έχει αναρτήσει περίπου 80 εργασίες. Και το GRL μόλις ένα από τα εκατοντάδες επιστημονικά περιοδικά...! Αρκετά ακόμα μπορείτε να βρείτε ενδεικτικά εδώ και εδώ...

Από τη λίστα με τις εργασίες μπορείτε να ρίξουμε μόνο μια ματιά στους τίτλους και στις περιλήψεις (abstract) των εργασιών. Η πρόσβασή στο πλήρες περιεχόμενο της εργασίας απαιτεί την πληρωμή συνδρομής στο περιοδικό ή την αγορά του εκάστοτε letter. Υπάρχουν βέβαια και πιο οικονομικές λύσεις για την απόκτησή τους, όπως πχ. η επίσκεψή σε μια επιστημονική δημόσια βιβλιοθήκη, ή ακόμα και η επικοινωνία με κάποιον από τους συγγραφείς της εργασίας. Φυσικά η καταβολή χρημάτων δεν είναι απαραίτητη για κάθε περιοδικό: υπάρχουν δεκάδες περιοδικά, διαθέσιμα δωρεάν μέσω του διαδικτύου (πχ. Directory of Open Access Journals, Wikipedia: Open Access).

Ανεξάρτητα πάντως από το πλήρες περιεχόμενο των εργασιών, το πλήθος τους, οι ασυνήθιστοι και "εξωπραγματικοί" (για τον μη ειδικό) τίτλοι τους είναι ήδη αρκετά στοιχεία για να προκαλέσουν το θαυμασμό, την απορία και την περιέργεια, τουλάχιστον σε μένα - ελπίζω το ίδιο και σε εσάς. Είναι επίσης υπεραρκετά για να διαπιστώσουμε το μέγεθος της επιστημονικής ειδίκευσης το οποίο έχουμε επιτύχει σήμερα, αλλά και το επίπεδο επιστημονικής προόδου που λαμβάνει χώρα καθημερινά Απλά διαβάστε μερικούς τίτλους και θα καταλάβετε τι εννοώ...

Φυσικά δημιουργείται η εύλογη απορία: πώς ένας τόσο μεγάλος όγκος πληροφοριών μπορεί να γίνει χρήσιμος για την επιστημονική κοινότητα; Πως μπορεί ένας επιστήμονας να παρακολουθήσει την ταχύτατη εξέλιξη των ιδεών και των ανακαλύψεων, έστω στο δικό του κλάδο μόνο;

Η απάντηση σε αυτό σίγουρα δεν είναι εύκολη... Είναι σίγουρο όμως πως σε αυτό συνεισφέρουν σε σημαντικό βαθμό οι online βάσεις δεδομένων, μερικές από τις οποίες αναφέρονται σε λίστα συνδέσμων του παρόντος blog, η διεξαγωγή συνεδρίων (διεθνών ή μη), ενώ φυσικά η δυνατότητες που προσφέρει σήμερα η διαδικτυακή τεχνολογία, κάθε άλλο παρά αμελητέα συνεισφορά έχουν. Γι' αυτά θα αναφερθούμε πιο λεπτομερώς ίσως κάποια άλλη φορά... Προς το παρών μπορείτε απλά να χαζέψτε μερικούς από τους τίτλους των πρόσφατων ιδεών και ανακαλύψεων που δημοσιεύονται στο GRL (ή σε οποιοδήποτε άλλο επιστημονικό περιοδικό θέλετε) και να αναρωτηθείτε για πόσες από αυτές τις ανακαλύψεις ακούσατε κάτι από τα ΜΜΕ;

Sunday, July 15, 2007

Εισαγωγή...

Καθημερινά ενημερωνόμαστε για δεκάδες νέες και συναρπαστικές ανακαλύψεις... Για όσους δεν συμμετέχουν ενεργά στην επιστημονική έρευνα, η ενημέρωση αυτή γίνεται συνήθως μέσω περιοδικών εκλαϊκευμένης επιστήμης, της τηλεόρασης, ή ιστοσελίδων στο διαδίκτυο που ασχολούνται αποκλειστικά ή μερικώς με την προβολή σημαντικών επιστημονικών αποτελεσμάτων.

Αναπόφευκτα, ο έντυπος και ηλεκτρονικός τύπος μεταδίδει τα σημαντικότερα αποτελέσματα: αυτά που φαίνεται πως μπορεί έχουν μεγάλη συμβολή στην πρόοδο της επιστήμης, αυτά που είναι ασυνήθιστα ή απρόσμενα και κυρίως αυτά που ο απλός κόσμος μπορεί εύκολα να κατανοήσει και να εκτιμήσει. Όλα αυτά τα επιστημονικά αυτά αποτελέσματα, όμως, δεν είναι παρα η κορυφή του παγόβουνου...

Κάθε μεγάλη ανακάλυψη είναι το αποτέλεσμα πολλών μικρών βημάτων επιστημονικής προόδου Το καθένα από αυτά τα βήματα (που μπορεί να έχει τη μορφή μιας πολύχρονης έρευνας, μιας επιστημονικής δημοσίευσης, της κατασκευής ενός πειράματος κλπ) είναι εξίσου σημαντικό, όσο και η μεγάλη ανακάλυψη. Για τον απλό κόσμο όμως η πραγματοποίηση όλων αυτών των επιμέρους βημάτων παραμένει στην αφάνεια, είτε γιατί μεταδίδεται με τρόπο που απευθύνεται μόνο στους "ειδικούς" (πχ. δημοσίευση σε εξειδικευμένο επιστημονικό περιοδικό με κριτές), είτε γιατί απλώς τα επιμέρους βήματα δεν έχουν το στοιχείο του "συναρπαστικού", είτε γιατί οι φορείς τους (επιστήμονες) δεν έχουν τη διάθεση, τον τρόπο ή τις επικοινωνιακές δυνατότητες που απαιτούνται για να προβάλουν τη δουλειά τους εκτός των "συνόρων" της επιστημονικής κοινότητας...

Στο παρών ιστολογιο, συνεπώς, θα επιχειρήσω πρωτίστως να επιστήσω την προσοχή σε μερικές επιστημονικές δημοσιεύσεις και γεγονότα που ίσως δεν τραβάνε προσοχή των ΜΜΕ, αλλά που ίσως αξίζουν την προσοχή όλων. Εξ' ου και ο ο τίτλος του blog: "ΑΓΝΩΣΤΑ". Φυσικά, δε θα παραλείπω να αναφέρομαι και σε αξιοσημείωτες ανακαλύψεις που τυγχάνουν της δημοσιότητα που τους αξίζει.

Η δειγματοληψία θα γίνεται από το χώρο της πλανητικής φυσικής και της διαστημικής, που αποτελούν αγαπημένα μου θέματα, αν και θα προσπαθήσω να καλύψω και άλλα θέματα, συμπεριλαμβανομένου και του χώρου της "εναλλακτικής επιστήμης", που συναρπάζει πολύ κόσμο Φυσικά η επιλογή των θεμάτων θα βασίζεται σε υποκειμενικά κριτήρια και φυσικά θα καλύπτει ένα πολύ μικρο ποσοστο των επιστημονικών γεγονότων. Άλλωστε οι επιστημονικές δημοσιεύσεις και ανακοινώσεις είναι εκατοντάδες, καθημερινά...

Την επιστημονική μονοτονια του blog θα προσπαθώ να τη σπάω με αναφορές σε θέματα ποικίλης ύλης, με μια μικρή έμφαση στην αγαπημένη μου μπάντα, τους Radiohead... :-)

Αυτά για αρχή...

Ηλίας